сүңгуір қайық

(Подводная лодка)

су асты жағдайында ұзақ уақытқа дейін іс-қимыл жасау қабілет-тіліктерімен қамтамасыз етілген, маңызды тактикалық қасиеті жасырыну болып табылатын ұрыс кемесі. Олар су үсті кемелерін, су асты қайықтарын, қарсыластың аумағындағы жер үсті объектілерін жоюға, сонымен қатар жасырынуды сақтауды талап ететін әр түрлі арнайы міндеттерді (барлау, диверсиялық топтарды түсіру және т. б.) орындауға арналады. С.қ. баллистикалық және қанатты ракеталармен, торпедалармен және миналармен қаруланады. Баллистикалық ракеталар, әдетте, жер үсті объектілерін, ал қанатты ракеталар, торпедалар мен миналар теңіздегі қарсыластарды жоюға қолданылады. С.қ. негізгі қару-жарағына қарай атомдық және дизельді (дизель-аккумуляторлы) болып бөлінеді. Атомдық С.қ. ядролық энергетикалық қондырғылардың көмегімен іс жүзінде шектеусіз уақытқа дейін су астында іс-қимыл жасай алады. Дизельді С.қ-дың су үсті жүрісін қамтамасыз ететін дизель-аккумуляторлы қуатты қондырғысы болады, ал су асты жүрісі аккумуляторлық батареялардан қоректенетін электрқозғалтқыш көмегімен қамтамасыз етіледі. Батареяларды оттегін керек ететін дизельдермен зарядтау қажеттігі С.қ-ты ұзақ уақыт су үсті жағдайында болуына мәжбүр етеді, бұл оның жасырыну қабілетін жоғалтуға және ұрыстық мүмкіндіктерін төмендетуге әкеліп соқтырады. Жасырыну қабілетін жоғарылату үшін дизельді С.қ. дизельдің перископтық тереңдікте жұмыс істеуін қамтамасыз ететін арнайы құрылғылармен жабдықталады.

С.қ. бір корпусты (жеңіл корпусты), бір жарым корпусты (жеңіл корпус берік корпусты жарым-жартылай құрсаулайды) және екі корпусты (жеңіл корпус берік корпусты толық құрсаулайды) болуы мүмкін. Берік корпус су өткізбейді және судың үлкен мөлшердегі сыртқы қысымына шыдайды. Оның гидростатикалық қысымға шыдау мөлшері бойынша қайықтың ең үлкен сүңгу тереңдігін анықтайды. Оның ішіне экипаж, қару-жарақ, басты және қосалқы тетіктер, әр түрлі жүйелер мен құрылғылар, жағармай, тұщы су мен азық қоры, т.б. орналастырылады. Жеңіл корпус су өткізеді және кемеге сүйір құрсау түрін беру үшін, сонымен қатар онда су астында жүзген кезінде жеке құрамның қызметін талап етпейтін цистерналар, құбырлар, коллекторлар, якорлық құрылғыларды және т.с-ды орналастыруға қызмет етеді. С.қ-тың берік корпусының іші ұрыстық немесе апаттық зақымдану кезінде оның төзім-ділігін қамтамасыз ету үшін су өткізбейтін қабырғалармен жеке бөліктерге бөлінген.